Relikwie św. Jadwigi

Relikwiarz z głową św. Jadwigi z 1553 r.

Podczas uroczystych nabożeństw ku czci św. Jadwigi bywa wystawiany na jej ołtarzu grobowym relikwiarz chroniący najważniejszą relikwię śląskiej świętej — relikwię głowy, a właściwie czaszki. Sporządzony został w 1553 roku za rządów opatki Katarzyny IV von Stosch przez nieznanego z nazwiska wrocławskiego złotnika. Wykonany ze srebra i złocony oraz wysadzany kamieniami, łączy w sobie cechy stylu renesansowego z tradycyjnymi jeszcze elementami późnego gotyku. W tych specyficznych formach widoczna jest znajomość twórcy relikwiarza norymberskiego złotnictwa początków XVI wieku. Spośród wszystkich złotników działających około połowy tego stulecia we Wrocławiu jako domniemany autor tego dzieła wydaje się najprawdopodobniejszy Lorenz Westermehr (zm. 1554), będący na usługach biskupa wrocławskiego.

Relikwiarz ma formę naczynia o dużej, kolistej i puklowanej czaszy zamykanej pokrywą z przeszklonym otworem, umieszczonej na wysokim trzonie z sześciolistną stopą. Powierzchnie relikwiarza dekorowane są grawerunkami z ornamentami roślinnymi i kwiatowymi, a na pokrywie także symbolami czterech ewangelistów. Do stopy przymocowane są odlane w srebrze i częściowo pozłocone figurki wyobrażające Chrystusa Zmartwychwstałego, św. Barbarę i czterech apostołów, wśród nich świętych Piotra i Pawła. Podobnie wykonane figurki zdobią czaszę relikwiarza. Są to: Madonna Apokaliptyczna, św. Jadwiga, św. Wacław oraz dziewięciu świętych apostołów.

Za panowania opatki Zofii Anny Korycińskiej, około 1730 roku, wzbogacono relikwiarz o srebrną, częściowo pozłacaną i wysadzaną drogocennymi kamieniami mitrę książęcą. Jej autorem jest wrocławski złotnik wykształcony w Augsburgu, Johann Klinge, twórca licznych prac złotniczych przeznaczonych dla katedry wrocławskiej i klasztoru trzebnickiego.

Srebrna szkatułka - odnaleziona po 256 latach

11 marca 2020 roku około godziny 11.00, podczas prac badawczo-konserwatorskich przy sarkofagu św. Jadwigi, zrządzeniem Bożej Opatrzności, doszło do odkrycia doczesnych szczątków Księżnej Śląska. Szukając odpowiedzi na pytanie dlaczego sarkofag pęka i kruszy się, postanowiliśmy równolegle poszukać miejsca, gdzie spoczywa „drewniana, wyłożona srebrną blachą skrzyneczka z doczesnymi szczątkami św. Jadwigi”? Taka informacja zawarta była w książce Mauzoleum św. Jadwigi w Trzebnicy autorstwa Romualda Kaczmarka i Jacka Witkowskiego.

Prace badawczo-konserwatorskie, pod kierunkiem pani Doroty Wandrychowskiej, konserwatora dzieł sztuki, ruszyły jesienią. Konkretne działania podjęto dopiero na początku lutego. Skoncentrowały się one początkowo na dolnej części sarkofagu. Ustawiono parawan zabezpieczający, odsunięto częściowo ołtarz znajdujący się bezpośrednio przed sarkofagiem i próbowano zorientować się czy tablica fundacyjna jest swego rodzaju wejściem do środka grobowca. Szybko okazało się, że za tablicą pamiątkową fundatorki grobowca opatki Krystyny z Wierzbna Pawłowskiej znajduje się kilkudziesięciocentymetrowa ściana a za nią, po wprowadzeniu kamery, odkryto pustą przestrzeń. Skorzystano z opinii historyków sztuki m.in. pana Romualda Nowaka, archeologa pana Witolda Wańka oraz pobrano próbki materiału do badań laboratoryjnych. Następnym etapem miałaby być próba wwiertu do górnej części sarkofagu, do czarnej marmurowej trumny, na której spoczywa alabastrowa figura św. Jadwigi. W miejscu tym jednak jest lity mur ceglany, który stanowi zapewne podwalinę pod figurę.

Kamieniarz pan Kazimierz Durawa podczas wiercenia, stojąc na postumencie zauważył między butami płytkę trochę innego koloru niż całość marmurowego sarkofagu. Był to fragment piaskowca, pod którym znajdowała się srebrna skrzyneczka w kształcie trumny ze złoconym, precyzyjnie repusowanym herbem, obsypana kawałkami węgla drzewnego i przykryta warstwą gipsu. Urna była w znakomitym stanie, błyszcząca złotem i srebrem bez żadnej korozji. Pod nią odkryto ołowianą tabliczkę z informacją po łacinie, że są to relikwie złożone w sarkofagu w 1679 roku i przeniesione na to miejsce w 1764. Warstwa gipsu zmieszanego z węglem przekonują nas, że od 256 lat nikt tu nie zaglądał.



Film "Srebrna szkatuła pod kamienną płytą. Odkrycie szczątków św. Jadwigi" - wroclaw.tvp.pl

Pozostałe relikwiarze





fot. Jarosław Nogala

close